Hieronder vind je allerlei handige tools en handvatten om het cultuuronderwijs op jouw school nog beter vorm te geven en te borgen. Ook vind je er kennis en inspiratie aangaande cultuureducatie in de vorm van online artikelen, publicaties en platforms. Heb je een website of publicatie gezien die interessant kan zijn voor cultuuronderwijs? Laat het ons weten. Mail de link naar: onderwijs@blauweschuit.nl.

---

Cultuuronderwijs tools

Deskundigheidstrainingen en -workshops
Vanuit Cultuureducatie met Kwaliteit (CmK) organiseren wij voor leerkrachten (teams) van basisscholen deskundigheidstrainingen en -workshops op het gebied van cultuuronderwijs, o.a. in verschillende cultuurdisciplines. Zowel op inschrijving op een externe locatie, als op school. Op onze website vind je diverse trainingen en workshops die je met je team kunt volgen. Ook is er jaarlijks de mogelijkheid om kosteloos de opleiding Interne Cultuur Coördinator bij Plein C te volgen. Interesse in deskundigheidsbevordering? Neem contact met ons op, we helpen je graag verder.

Evi, evaluatietool cultuuronderwijs
Evi helpt scholen met het versterken en borgen van cultuuronderwijs. Het is een digitale vragenlijst die je helpt te bepalen hoe het ervoor staat met het cultuuronderwijs op jouw school: wat jullie de afgelopen periode gedaan hebben en hoe jullie verder willen. Door Evi eens per (twee) jaar in te vullen bouw je een dossier op waarin de ontwikkeling van het cultuuronderwijs op jouw school zichtbaar wordt.

Routekaart Cultuuronderwijs
De Routekaart Cultuuronderwijs ondersteunt je bij het maken van een overzichtelijk actieplan om het cultuuronderwijs op jouw school naar een hoger plan te tillen. De Routekaart sluit aan op Evi.

Kindercommissie
De Kindercommissie is een leuke en handige manier om de wensen en behoeftes bij de leerlingen op het gebied van kunst en cultuur op te halen. Je kunt er mee aan de slag in de leerlingenraad, maar ook in de eigen klas. In het Kindercommissie pakket zitten 4 vragen waar de leerlingen over in gesprek gaan. Wil je het uitproberen? Vraag het Kindercommissie pakket bij ons aan via onderwijs@blauweschuit.nl of download het pakket hier.

Leerlijnkaders voor primair onderwijs
De leerlijnkaders Beeldend, Muziek en Theater bieden een kader in de vorm van een makkelijk te volgen stappenplan bestaande uit hoofddoelen, subdoelen, praktische uitwerkingen en verwijzingen naar aanbieders en inspirerende voorbeelden via handige QR-codes om zelfstandig cultuurlessen te kunnen vormgeven. Alle leerlijnen bevatten daarnaast een ingevuld voorbeeld en een leeg invuldocument waarmee je als onderwijsprofessional zelf direct aan de slag kan. ICC’ers van basisschool De Wingerd in Hoorn hebben er ook nog een afkruisdocument bij ontwikkeld waarop je kunt aangeven welke doelen en vaardigheden je (per groep) met de klas hebt behandeld.

Cultuleren Plus! op Pinterest
Op Pinterest bieden we diverse borden met o.a. handige tools, methodes en culturele aanbieders in de regio. Ook is er de mogelijkheid om als leerkrachten onderling voorbeelden en ideeën te delen op het ‘Deel je idee-bord’. Van dit bord moet je wel eerst lid worden om pins te kunnen plaatsen en delen. Dat kan via de knop ‘Lid worden’ of door je e-mailadres aan ons door te geven via onderwijs@blauweschuit.nl.

Lesbrieven voor primair onderwijs
Aan de hand van deze algemene lesbrieven kun je – per bouw en in vijf verschillende disciplines: beeldend, dans, mode, muziek en theater – jouw eigen cultuurles samenstellen rondom een zelf gekozen thema of onderwerp.

Kompas Cultuuronderwijs
Met het Kompas Cultuuronderwijs kun je met je team de culturele activiteiten van je school in kaart brengen. Het Kompas kun je op twee momenten inzetten: om een beeld te krijgen van de bestaande situatie of van de gewenste situatie. Het kompas kan ook als hulpmiddel worden gebruikt bij het ontwikkelen van een cultuurvisie en een cultuurbeleidsplan.

De Cultuur Loper
De Cultuur Loper is een programma bestaande uit scholing, coaching en een digitaal platform waarmee scholen de kwaliteit van de eigen cultuureducatie kunnen verbeteren. Het traject begeleidt scholen via acht stappen van Dit willen wij onze leerlingen meegeven naar Zo gaan wij hieraan werken.

---

Cultuuronderwijs op school

Cultuur in de klas
Cultuur in de Klas van Plein C verzamelt het landelijke aanbod op het gebied van cultuureducatie. Zoek gemakkelijk in het aanbod van musea, kunstenaars, theaters en centra voor de kunsten op leerjaar, op thema of op discipline.

Doorlopende Leerlijn Filmeducatie
Leerlijn Film ontwikkelt door het Netwerk Filmeducatie. In de doorlopende leerlijn film worden vijf vaardigheden aangaande film onderscheiden: beleven, verwoorden, onderzoeken, reflecteren en creëren. In de leerlijn worden deze vaardigheden uitgewerkt en worden ook gedragsindicatoren voor de leerlingen beschreven. Voor alle vaardigheden zijn daarnaast leerdoelen geformuleerd gedifferentieerd naar onderwijsniveau.

Erfgoedtools
Erfgoedtools maakt van gedigitaliseerde erfgoedbronnen aantrekkelijk lesmateriaal waarmee educatiemedewerkers, leerkrachten én leerlingen zelf aan de slag kunnen. De Erfgoedtools zijn ontwikkeld in een samenwerking tussen Plein C, Gelders Erfgoed, het Noord-Hollands Archief en het Nederlands Openluchtmuseum en getest door de leerlingen van OBS Delangereis. Je kunt bijvoorbeeld zelf een memory spel maken met afbeeldingen van de collectie van een museum. Kant-en-klaar is er ook, bijvoorbeeld van het Flessenscheepjesmuseum.

Cultuureducatie Binnenstebuiten
Een uitgave van het LKCA (Landelijk Kennisinstituut voor Cultuureducatie en Amateurkunst) met voorbeelden van een goede samenwerking tussen de school, de culturele omgeving en naschoolse opvang. Het LKCA wil met deze uitgave professionals in onderwijs en cultuur een handvat geven en inspiratie bieden voor het eigen beleid. De uitgave is te bestellen voor € 10,- maar ook gratis te downloaden.

Kunsttheorie PO
De afdeling vakdidactiek Kunsttheorie van het landelijk expertisecentrum Mens- en Maatschappijvakken stelt zich ten doel de kwaliteit van het onderwijs in de kunsttheorie te verbeteren. Op deze website vind je vakdidactiek, werkvormen, tips en trainingen voor leraren en cultuurcoördinatoren in het primair onderwijs, docenten en studenten van PABO’s en educatie medewerkers van culturele instellingen.

Kunsttheorie VO
Ook voor het voortgezet onderwijs is er een uitgebreide website opgezet door het expertisecentrum met veel inhoudelijke en praktische informatie.

LessonUp
Op de website LessonUp vind je diverse interactieve en online lessen en lesplannen per vak.

Rijksstudio
Het Rijksmuseum in Amsterdam heeft een uitgebreide digitale collectie die vrij toegankelijk is. Je kunt zelf je eigen verzameling maken, zelf een poster maken of een smartphone hoesje. Je kunt ook verzamelingen bekijken die anderen al hebben gemaakt, bijvoorbeeld over dieren of kostuums. En natuurlijk zijn de afbeeldingen ook prachtig te bekijken op een digibord in de klas.

Museumkids
Een website als aanvulling op een museumbezoek door kinderen. Niet alleen met informatie, maar ook met games en een doepagina.

Prikkelsonline
Het blad Prikkels is een magazine over cultuur op school met lesideeën, nieuws en praktijkverhalen. Het is een uitgave van Plein C. Je kunt er niet alleen alle uitgaven van het blad bekijken, maar ook naar de downloadpagina met culturele lesideeën voor in de klas.

Mediaspoor
Deze doorlopende leerlijn media-educatie legt dé basis voor vaardig en kritisch mediagebruik. De lespakketten voor het basisonderwijs zijn gratis te downloaden of online te gebruiken op het digiboard.

---

Cultuuronderwijs thuis

Algemeen

Cultuur in de klas
Cultuur in de Klas van Plein C verzamelt cultuureducatie aanbod voor op school. Omdat alles door corona nu even anders is hebben zij nu ook een speciale pagina voor cultuureducatie thuis gemaakt.

Kunstencentrum Artiance
Kunstencentrum Artiance heeft elke dag leuke thuisopdrachten om mee aan de slag te gaan.

Het Klokhuis
Het Klokhuis zet dagelijks een masterclass voor kinderen online waarmee ze de leukste, gekste en creatiefste dingen kunnen maken. Daarnaast heeft Het Klokhuis een eigen gamestudio waar je jouw eigen videogame kunt maken.

Grote Broer Kunsteducatie
Ook Grote Broer kunsteducatie heeft een aantal lesopdrachten voor thuisonderwijs online gezet. Wel willen zij een e-mailadres om het naartoe te sturen.

24creatief.nl
Het OCK, vereniging overleg cultuurparticipatie en kunsteducatie Noord-Holland, heeft alle aangesloten Noord-Hollandse kunst- en muziekinstellingen gevraagd de handen ineen te slaan voor 24creatief.nl. Hierop vind je leuke, korte workshops op het gebied van beeldende kunst, muziek, theater, dans, zodat je thuis creatief aan de slag kunt.

Ik pionier
Bij Ik Pionier kun je je registreren en krijg je gratis kunstlessen gericht op creativiteit. Je kunt ze vervolgens zelf aanpassen zodat de kinderen er thuis zelfstandig mee aan de slag kunnen. Je kunt ze ook downloaden en de instructies naar de ouders/leerlingen sturen.

Schooltv.nl
Op Schooltv vind je verschillende filmpjes over kunst, drama en muziek. Hier kun je vervolgens filteren op leeftijd, discipline etc. Eenvoudig in te zetten voor ouders.

Team Talento
Team Talento heeft een site vol met creatieve activiteiten voor kinderen die i.v.m. de schoolsluiting tijdelijk gratis toegankelijk zijn. Boordevol filmpjes op tal van gebieden als theater, dans, tekenen, knutselen en muziek.

Creative kids concept
Met deze gratis kunst- en technieklessen kunnen de leerlingen ook thuis leren zónder continu achter een beeldscherm te hoeven zitten.

Beeldende kunst/Musea

Rijksmuseum   
Het Rijksmuseum biedt verschillende activiteiten voor families waaronder voorlezen en tekenen. Schooltv biedt ook een speciale rondleiding door het Rijksmuseum. Deze kunnen de kinderen zelfstandig doen.

Het Achterhuis
Het Anne Frank Huis kun je nu ook van achter je computer bezoeken. Alle kamers zijn helemaal digitaal nagemaakt, compleet mét meubels en al. Je kunt zelf met je muis rondkijken en ontdekken wat er achter elke deur zit.

Teylers Museum
Het Teylers Museum heeft een heel tof interactief prentenboek voor kinderen online staan. Leuk om samen doorheen te klikken. En wat staat er achter het kattenpootje?

Van Gogh museum
Haal het Van Gogh Museum in huis. Op hun website vind je tips en opdrachten voor jong en oud. Zo ben je niet alleen lekker bezig; je leert gelijk wat meer over deze bijzondere kunstenaar.
Met de leuke YouTube animatie serie Story Zoo krijgen kinderen een digitale rondleiding door het museum. Voor de wat oudere kinderen heeft het Van Gogh tekenlessen online staan.
Daarnaast bieden ze ook nog verschillende digitale lessen over kunst.

Museum Boijmans van Beuningen
Museum Boijmans van Beuningen heeft een aantal educatieve video’s over beeldende kunst op hun website staan, soms vergezeld van vragen en opdrachten.

Nemo
Zelf op de knopjes drukken, een wetenschappelijk proefje doen óf iets maken. Dát vinden veel kinderen juist zo leuk aan een museum. Gelukkig kan er ook een heleboel thuis. Science Museum NEMO heeft proefjes online staan.

Spoorwegmuseum
In het Techlab van het Spoorwegmuseum kunnen kinderen van alles leren over treinen.

Eye filmmuseum
Op de website van EYE filmmuseum kun je filmtips en lesmateriaal vinden per onderwijsniveau.

Museum Boerhaave
Museum Boerhaave in Leiden heeft een speciale thuispagina voor kinderen. Deze wordt gevuld met wetenschappelijk verantwoorde proefjes en opdrachten.

Museumkids
Op Museumkids.nl vind je een digitale wereld, klaar om ontdekt te worden door kinderen. Op de vrolijke landkaart is er keuze uit spelletjes in verschillende onderwerpen: techniek, biologie, geschiedenis, kunst en nog veel meer.

Muziek

Ideeën voor muziekles op afstand
Muziekles tijdens de coronacrisis zorgt voor een uitdaging. Op deze pagina is allerhande lesmateriaal verzameld, zoals opdrachten en links naar online tools om ook thuis op een goede manier met het vak muziek bezig te zijn.

Jeroen Schippers
Theatermaker Jeroen Schippers geeft ukelele lessen op zijn Youtube kanaal; je moet wel een eigen ukelele hebben om mee te kunnen doen.

123 Zing
123 Zing is een muziekmethode die op veel scholen wordt gebruikt. Leerkrachten en ouders van deze scholen kunnen met online opdrachten aan de slag. Maar 123 Zing heeft ook aanbod voor scholen en ouders die geen gebruik maken van de methode, zodat zij thuis muziekopdrachten kunnen doen.

Corona spel
Corona muziekspel vanaf 3 personen.

3 voor 12 home schooling
3 voor 12 brengt diverse YouTube video’s waar je wat van opsteekt zoals tips voor het bespelen van een instrument, een introductie tot Nirvana en de geschiedenis van de dance.

Theater

Theaterflix
Op Theaterflix kun je een aantal jeugdvoorstellingen gratis online bekijken.

Buro Bis
Op Instagram verzorgt Buro Bis elke dag een theaterles voor kinderen in groep 3 tot en met 5.

Theatergroep Kwatta
Theatergroep Kwatta maakt veel kindervoorstellingen en daarvan hebben zij maar liefst vijf theatervoorstellingen op internet gezet.

Jeugdtheater Hofplein
Jeugtheater Hofplein verzorgt live theaterlessen voor kinderen van 7 t/m 11 jaar.

Maas Theater & Dans
Maas theater en dans biedt een aantal registraties van oudere voorstellingen om thuis op de bank te kunnen kijken.

Orkaan theatrale concerten voor een jong publiek
Van muzikale hoorspelen, spotify-playlists, filmpjes, knutselprojecten, kleurplaten en meer.

Simone van den Berg
Theatermaker Simone van den Berg maakte een corona-doe-boekje met opdrachten die je thuis kunt printen en doen. Zo maak je zelf een eigen corona-boekje!

Dans

Balletschool Cabriole
Balletschool Cabriole heeft een aantal dansfilmpjes op Youtube waar je bij mee kunt dansen. Voor jong en oud.

Het Nationale Opera & Ballet
Het Nationale Opera & Ballet heeft ook een speciale pagina met activiteiten voor kinderen. Met o.a. elke week een nieuwe zang en dansles online.

Media

Hoe?Zo! Mediawijs
Zet, op een veilige manier, je eerste stappen als Vlogger met deze tips en opdrachten van Hoe?zo! Mediawijs.

Literatuur/lezen

Bibliotheek online
Via de Luisterbieb van de bibliotheek online kun je een aantal jeugdboeken gratis beluisteren.

Kidsweek
Kinderkrant Kidsweek heeft lessen begrijpend lezen op hun website toegankelijk gemaakt. De lessen zijn zelfstandig door kinderen te maken.

---

Interessante publicaties

Inhoudelijke en verdiepende artikelen voor onderwijs- en cultuurprofessionals.

Wat leer je van Kunst?
De tien lessen die leerlingen leren van kunst volgens een van de meest invloedrijke denkers over kunstonderwijs, de recent overleden Elliot Eisner.

Cultuureducatie op de basisschool, 8 lessen van koplopers
Er zijn allerlei bekende obstakels – gebrek aan tijd, geld, personeel, deskundigheid, ruimte en materiaal – die basisscholen ervan weerhouden om kunst en cultuur een vaste plek in hun onderwijs te geven. De auteurs van dit artikel vroegen aan vertegenwoordigers van vijf scholen waarom het hun wel lukt. Wat is het geheim van hun succes?

Kunst integreren in het curriculum
Wat houdt het begrip integratie in? Met integratie van kunst in het curriculum wordt hier bedoeld het leggen van verbanden tussen kunstvakken en andere vakken. Dit kun je ook interdisciplinair onderwijs noemen. Bewust de samenhang tussen vakken opzoeken kan het onderwijs betekenisvoller maken voor leerlingen.

Met kunst het hele kind centraal
“Kinderen verdienen een rijk met kunst gevuld leven”. Dat is de boodschap van een uitgebreide reviewstudie naar de opbrengsten van het leren in, over en door kunst.
Het leren op school zou volgens de Canadese onderzoeker, professor Rena Upitis, wel meer mogen lijken op het informele leren van volwassenen die vanuit enthousiasme creatieve of kunstzinnige hobby’s beoefenen in hun vrije tijd.

Kunstonderwijs en 21st century skills
Vooruitgang, het zoeken naar oplossingen voor de problemen van onze tijd, wordt gedreven door innovatie. Het algemeen vormend onderwijs kan hierbij een belangrijke rol spelen door (meer) aandacht te besteden aan de competenties die nodig zijn om tot innovatie te komen. Deze competenties zijn internationaal aangeduid als 21st century skills. 

Cultureel vermogen: het vermogen om elkaar cultureel te verstaan
Onze moderne samenleving verandert steeds sneller: economisch, technologisch en cultureel. Het is van belang dat we met die veranderingen kunnen omgaan, elkaar kunnen begrijpen, ons kunnen uiten en in openheid de samenleving van de toekomst kunnen vormgeven. Voor dit alles hebben we cultureel vermogen nodig: het vermogen om elkaar cultureel te verstaan.

In 3 stappen naar goed cultuuronderwijs
Of je nou op een basisschool werkt of op het voortgezet onderwijs, goed cultuuronderwijs begint met bepalen wat je ermee wilt bereiken bij je leerlingen.

Wat is kwaliteit?
Wat vind jij goede cultuureducatie? Hoe zie je of een culturele activiteit kwaliteit heeft? Wanneer zeg, denk of voel je: Dat was goed!? Wat is kortom jouw subjectieve maatstaf? Dit is een belangrijke vraag om jezelf en je collega’s te stellen wanneer je de kwaliteit van cultuureducatie wilt verbeteren.

Muziek en taalonderwijs slim combineren
Taal en muziek in het onderwijs kunnen elkaar versterken. In een expertbijeenkomst verkenden het LKCA en de Taalunie de raakvlakken tussen taal en muziek. De opbrengsten en de kansen die zij signaleerden, lees je in dit artikel.

Schoolleiders en cultuureducatie: op zoek naar de verbinding
Hoe kun je als schoolleider de noodzakelijke sleutelrol vervullen als het gaat om visie- en beleidsontwikkeling?

Video: how art benefits children (Engelstalig)
Artist educator presents the benefits of art to children’s minds, bodies and emotions. Informational video geared toward educators.

Video/animatie: why children drawings matter (Engelstalig)
Children can’t draw very well in the technical sense – but their art has important value for us nevertheless.